Over melk

Nieuwe onderzoeken over voeding zijn zelden baanbrekend. Dit blijkt onder meer uit veel slecht onderbouwde verhalen over voedingsmiddelen in de media die allerlei gezondheidsproblemen suggereren. Wat zegt de wetenschap over melk? In dit artikel worden een aantal feiten samengevat die duidelijk maken dat melk voor veel mensen prima kan passen in een evenwichtig voedingspatroon met voldoende eiwitten, calcium, kalium en B12. 

Evolutie

De vertering van lactose laat zien hoe evolutie selecteert op vruchtbaarheid en niet op levensduur. Ongeveer achtduizend jaar geleden ontstonden er melkveehoudende herdersvolken met koeien die melk gingen geven. In die tijd kreeg bijna iedereen na het drinken van melk last van buikpijn en diarree. Doordat individuen met een afwijkend gen steeds beter konden overleven en meer kinderen voortbrachten, zijn veel volwassenen in Europa uitgegroeid tot goede verteerders van lactose.

Lactase

Lactose of melksuiker zit onder andere in moedermelk en koemelk, waarbij het enzym lactase zorgt dat lactose wordt afgebroken in glucose en galactose. Overgevoeligheid kan soms na de babytijd ontstaan als de darm door een dalende lactase-activiteit niet goed in staat is om grote hoeveelheden melksuiker te verteren. In tegenstelling tot mensen uit Azië en Afrika komt lactose-intolerantie naar schatting bij vijf procent van de Nederlanders voor.

Allergie

Mensen met lactose-intolerantie kunnen meestal toch zonder probleem een glas melk drinken. Tevens worden gefermenteerde melkproducten zoals yoghurt (lactose wordt omgezet in melkzuur) en kaas goed verdragen. Lactose-intolerantie betekent iets anders dan een allergie voor koemelkeiwit, waarbij vooral jonge kinderen last kunnen krijgen van klachten als eczeem en jeuk.

Botdichtheid

De bovengrens voor het binnenkrijgen van calcium is 2.500 milligram per dag. Voor de duidelijkheid: een halve liter melk bevat circa 600 milligram, waarvan een derde van de calcium wordt opgenomen. Als je minder calcium binnenkrijgt, gaat dit percentage omhoog. Bij een lage calcium-inname wordt dus relatief meer calcium uit je voeding door het lichaam opgenomen. Er zijn geen aanwijzingen dat het drinken van melk de kans op botbreuken en osteoporose verhoogt.

Afvallen

Volle zuivelproducten zijn per definitie niet slechter voor het lichaamsgewicht dan magere alternatieven, omdat bij gewichtsregulatie ook factoren als verzadiging een rol spelen. Dit betekent dat volle melk geen probleem hoeft te zijn bij een negatieve energiebalans. Om af te vallen hoef je dus niet altijd te kiezen voor magere en halfvolle producten.

Gezondheid

Tot slot de verhalen die een verband leggen tussen melk en ziekten. Samengevat zijn er aanwijzingen dat het drinken van melk de kans op vaatziekten en colonkanker verlaagt, terwijl het de kans op prostaatkanker iets verhoogt. Er zijn geen nadelen aangetoond op het gebied van bloeddruk, suikerziekte en levensverwachting. Melk is licht basisch en veroorzaakt geen verzuring in je bloed.

Conclusie

Het lijkt erop dat melk een neutrale of positieve invloed heeft op kanker, diabetes, hartziekten, beroerte en botdichtheid. Slechts vijf procent van alle Nederlanders is lactose-intolerant, waarvan de meesten zonder buikklachten een glas melk kunnen nemen. In 95 procent van de gevallen kan melk in principe (los van discussies over ecologische en ethische factoren) uitstekend passen in een gezond voedingspatroon.